Toelichting reserves en voorzieningen

Algemeen

Ter toelichting op het totaaloverzicht wordt per reserve en voorziening aangegeven: het doel waarvoor deze is ingesteld, de wijze van voeding en waaraan de reserve en/of voorziening wordt besteed. De specifieke mutaties in 2021 zijn toegelicht in het onderdeel financiële toelichting per programma.

Algemene reserve

De algemene reserve is het vrij besteedbare eigen vermogen van de gemeente. Deze reserve heeft het vormen van een buffer voor financiële tegenvallers als belangrijkste functie. Tekorten en overschotten op de jaarrekening komen ten laste respectievelijk ten gunste van de algemene reserve.

De gewenste omvang van de algemene reserve is door de raad bepaald op minimaal € 15 miljoen of zoveel hoger als er weerstandsvermogen nodig is. In de paragraaf weerstandsvermogen is aangegeven dat de actuele inschatting van het benodigde weerstandsvermogen bijna € 23 miljoen is. In 2020 is door de gemeenteraad besloten bij de nota ‘Purmerend financieel op koers’ om te werken aan de verbetering van de solvabiliteit (i.v.m. de groei van de schuld). Dit komt in deze begroting tot uitdrukking door een groei van de algemene reserve. De algemene reserve ontwikkelt zich naar ruim € 51,8 miljoen ultimo 2025.

Egalisatiereserve

Deze reserves worden gebruikt om schommelingen in de tijd en in de uitvoering in de resultaten voor specifieke onderdelen te egaliseren. Egalisatiereserves worden expliciet door de raad ingesteld en de onttrekkingen en dotaties worden vanuit de resultaten voorgesteld. De egalisatiereserves zijn ingesteld om een overschot op een bepaalde heffing te voorkomen als uitgaven en investeringen vertraging oplopen. De egalisatiereserves zijn niet aan een termijn gekoppeld.

Programma 6 Beheer openbare ruimte

Egalisatiereserve begraafrechten

Doel en voeding: doel van deze reserve is het egaliseren van inkomsten uit meerjarig afgekochte grafrechten om jaarlijks een evenredig deel van de afkooptermijn te laten vrijvallen voor het beheer van, en onderhoud aan, de begraafplaatsen. Het saldo van de reserve komt overeen met alle op dit moment geregistreerde afkooptermijnen, tegen actueel prijspeil. In de afgelopen jaren zijn de tarieven voor de lijkbezorgings-en begrafenisrechten op basis van de prijsindex jaarlijks aangepast. Vanuit de burgers en ondernemers komen steeds meer vragen over de totstandkoming van deze tarieven. Daarnaast zijn er door de jaren heen nieuwe ontwikkelingen en behoefte vanuit de markt waar de tarieventool niet op aangepast is. Dit is de reden geweest om de tariefbepaling te onderzoeken. Hierover ontvangt u nog een voorstel.

Bestemmingsreserves

Voor bestemmingsreserves geldt dat deze worden ingesteld voor één specifiek doel binnen een vastgesteld termijn.

Programma 1 publiekdiensten

Reserve stelsel basisregistraties

Doel en voeding: Deze reserve bij de Beemster is ingesteld voor het opvangen van de incidentele lasten voor de wettelijke verplichting om het stelsel van basisregistraties op te bouwen. Deze reserve wordt in 2022 opgeheven n.a.v. besluitvorming bij de Kadernota 2022.

Programma 2 Samenleving

Reserve af te stoten panden onderwijshuisvesting

Doel en voeding: deze reserve wordt aangewend als de boekwaarde op de te herontwikkelen locaties niet terugverdiend kan worden. Deze reserve wordt in 2022 opgeheven n.a.v. besluitvorming bij de Kadernota 2022.

Reserve sociaal domein

Doel en voeding: bij de resultaatbestemming van de jaarrekening 2019 (besluit 1514611) zijn de reserves gemeentelijke middelen participatie, transformatie 3D’s en risico 3D’s samengevoegd tot de bestemmingsreserve sociaal domein (ontschot). De reserve is bedoeld om potentiële risico’s binnen het sociaal domein op te vangen. Deze reserve wordt in 2022 opgeheven n.a.v. besluitvorming bij de Kadernota 2022.

Programma 3 Wonen

Reserve Woonvisie

Doel en voeding: De reserve Woonvisie is bedoeld voor investeringen in de volkshuisvesting en is gekoppeld aan het gelijknamige beleidsplan dat in 2012 door de raad is vastgesteld. In 2017 heeft de raad besloten (nummer 1361700) om de geactualiseerde Woonvisie 2017 als dekking aan te wijzen voor aanvullende instrumenten in het kader van de woonvisie (o.a. tijdelijke woningen). Op dit moment is het niet duidelijk of bestedingen en toevoegingen nog het doel/motief dienen waarvoor deze reserve destijds is ingesteld. Het saldo van deze reserve is eind 2022 ruim € 1 miljoen en zal geanalyseerd worden naar de Kadernota 2023.

Reserve woningbouwprogrammering

Doel en voeding: de reserve is ingesteld om uitvoering te geven aan de nota kaders en instrumenten woningbouwprogrammering (spelregels 30-30-40): van de nieuw te bouwen woningen dient minimaal 30% sociale huur te zijn, 30% doorstroomwoningen (middeldure huur en betaalbare koop) en maximaal 40% vrije keuze. Op basis van deze norm wordt sturing gegeven aan het bouwprogramma binnen het totale programma Purmerend 2040. Bij kleine projecten waar werken met deze norm niet mogelijk is, worden separate afspraken gemaakt met de ontwikkelaar. In de begroting 2020 (besluitnummer 1487865) is besloten deze bestemmingsreserve in te stellen en te voeden met € 2 miljoen vanuit de algemene reserve. Daarnaast is het restant budget van € 500.000 uit 2019 middels resultaatbestemming (besluit 1514611) ook toegevoegd. In totaliteit is een bedrag van € 2,5 miljoen beschikbaar om aan te wenden. In de p&c cyclus zal worden gemonitord dat deze toevoeging van extra baten ruimtelijke ontwikkeling ook daadwerkelijk worden gerealiseerd.

Programma 4 Milieu

Reserve afvalstoffenheffing

Doel en voeding: het doel van deze reserve bij de Beemster is het egaliseren van tariefstijgingen inzake de afvalstoffenheffing. Aan deze reserve ligt een verplichting ten grondslag en is gevormd door uitstel van groot onderhoud en/of investeringen die zijn vertraagd. Hiervoor dient een voorziening te worden ingesteld. Deze reserve wordt in 2022 opgeheven n.a.v. besluitvorming bij de Kadernota 2022. Hierbij zijn deze gelden (€ 68.500) toegevoegd aan de voorziening afvalstoffenheffing.

Reserve duurzaamheid

Doel en voeding: de reserve is ingesteld om de middelen voor de proeftuin aardgasvrije wijken vanuit het Rijk (gemeentefonds) hieruit op te nemen. De gemeente heeft daarmee bijna € 7 miljoen gekregen voor de uitvoer van de proeftuin aardgasvrije wijken: € 5.091.994 in 2018 en € 1.896.417 in 2019 (decembercirculaire 2018 en meicirculaire 2019). Bij de 2e 2019 (besluit 1491534) is een bedrag van € 6.988.411 gestort in deze reserve en is bij resultaatbestemming 2019 (besluit 1514611) de extra klimaatmiddelen Wijkaanpak van € 400.000 uit het gemeentefonds (decembercirculaire 2019) aan deze reserve toegevoegd. Hierdoor is een bedrag beschikbaar van € 7,3 miljoen voor de proeftuin aardgasvrije wijken. Het restant van € 581.606 in deze reserve is beschikbaar voor het uitvoeringsprogramma Duurzaamheid (het restant van de reserve in 2022 bij de Beemster is hier naar toe overgeheveld). Over de aanwending van de reserve heeft de gemeenteraad in 2021 bij het raadsvoorstel (1542424) over de uitvoeringsstrategie een besluit genomen.

Programma 5 Bereikbaarheid

Reserve parkeren

Doel en voeding: in 2019 heeft de raad besloten (besluit 1472099) om de jaarlijkse positieve resultaten van de parkeermaatregelen te reserveren voor de dekking van de kapitaallasten van de te bouwen parkeergarage. Daarnaast is het voordeel in de exploitatie door het in eigen beheer nemen van de Claxonate toegevoegd (besluit 1493784). De overige ruimte wordt gereserveerd voor maatregelen die voortvloeien uit de monitoring van de voorgestelde besluiten en andere parkeermaatregelen. Bij de besluitvorming over de bouw van de parkeergarage Stadhuis (2020) heeft de raad besloten tot aanwending van de reserve ter dekking van de kapitaallasten.

Programma 7 Ruimtelijke ordening

Bestemmingsreserve gronden ZOB II

Doel en voeding: de reserve gronden ZOB II bij de Beemster dient voor de structurele dekking van de exploitatie uitgaven (rentelasten). Deze reserve loopt af in 2021 en kan dan worden opgeheven. Door een lagere toerekening van de renteomslag blijft er een restantbedrag van € 23.713 in de reserve zitten. Deze reserve wordt in 2022 opgeheven n.a.v. besluitvorming bij de Kadernota 2022.

Bestemmingsreserve gronden

Doel en voeding: de bestemmingsreserve gronden is ingesteld voor het faciliteren van (nieuwe) ruimtelijke ontwikkelingen of daarmee samenhangende verkenningen. In die context dekt de reserve ook de plankosten bij zowel actief als faciliterend grondbeleid, wanneer we deze uitgaven niet kunnen terugverdienen middels verkoop of kostenverhaal. De jaarlijkse voeding vindt plaats door winstnemingen op grondexploitaties. De raad heeft in 2020 ingestemd (besluit 1529189) om de jaarlijkse winstneming op grondexploitaties te verdelen over de reserve gronden en de algemene reserve, waarbij een 50/50 verdeling als uitgangspunt geldt en op basis van de analyse van jaarlijkse actualisatie van de MPG en de jaarrekening een andere keuze kan worden gemaakt. De bestedingen worden separaat aan de raad voorgelegd.

Programma 9 Economie

Bestemmingsreserve regionaal samenwerkingsverband Zaanstreek-Waterland

Doel en voeding: in 2017 zijn in verband met de opheffing van de SRA middelen terugontvangen. Deze zijn in 2018 toegevoegd aan de reserve omdat in regionaal verband is afgesproken dat deze middelen zullen worden besteed aan diverse initiatieven in Zaanstreek-Waterland. De stand van de besteding wordt in regionaal verband bij gehouden.

Programma 10 Bestuur en concern

Bestemmingsreserve collegeprogramma Beemster
Doel en voeding: de kosten van de daadwerkelijke uitvoering van de voornemens van het collegeprogramma Beemster 2019-2022 worden uit deze reserve gedekt. Deze reserve wordt in 2022 opgeheven n.a.v. besluitvorming bij de Kadernota 2022.

Voorzieningen

Programma 4 Milieu

Voorziening afvalstoffenheffing

Doel en voeding: het tarief voor afvalstoffenheffing mag maximaal kostendekkend worden vastgesteld. Bij een overschot is het een verplichting om deze gelden uit te geven aan de taken voor afvalstoffenheffing. Daarom moet een voorziening worden gevormd als gevolg van middelen die van derden zijn verkregen met een specifiek bestedingsdoel.

Programma 5 Bereikbaarheid

Voorziening onderhoud DRIS

Doel en voeding: het gaat hier om de onderhoudsvoorziening DRIS (Dynamisch Reizigers Informatie Systeem), om dit systeem up-to-date te houden na invoering en de voorziening kostenverhaal Parkeervoorzieningen Centrumgebied. In de raad van september 2019 (besluit 1482547 d.d. 26-09-2019) is deze voorziening ingesteld om de bedragen die van particuliere investeerders worden ontvangen, bijdragen zijn voor concrete investeringen. Dit is geen vrij geld. Deze bijdrage wordt gestort in deze voorziening en wordt in 2023 opgeheven.

Programma 6 Beheer openbare ruimte

Voorziening gemeentelijke watertaken

Doel en voeding: het egaliseren van de tarieven rioolheffing die bij de burgers in rekening gebracht worden. Uitgangspunt bij de vaststelling van tarieven rioolheffing is dat de door de tarieven gedekte lasten moeten worden gerealiseerd. Deze voorziening is ingesteld om de effecten van de noodzakelijke investeringen ten behoeve van het onderhoud aan de riolering op te vangen teneinde grote schommelingen in de rioolheffing te voorkomen.

Voorziening persleiding Rivierenlaan 281

Doel en voeding: dit betreft een van een ontwikkelaar, overeenkomstig de afgesloten anterieure overeenkomst, ontvangen bijdrage in de kosten voor de verplaatsing van de persleiding op termijn.

Voorziening afkoopsommen onderhoud graven
Doel en voeding: Overeenkomstig de verordening begrafenisrechten en de daarbij behorende tarieventabel, kunnen de rechten voor het door de gemeente onderhouden van een grafruimte of plaats worden afgekocht voor bepaalde tijd met een maximum van 30 jaar. Omdat de afkoopsommen specifiek bestemd zijn voor onderhoud van graven is hier een voorziening voor gevormd.

Programma 7 Ruimtelijke ordening

Voorziening groot onderhoud gemeentelijke gebouwen

Doel en voeding: voor het technisch beheer van de gemeentelijke gebouwen maakt de gemeente gebruik van meerjaren onderhoudsplannen (MJOPs). Daarin staat aangegeven welke onderhoudswerkzaamheden in welk jaar plaats moeten vinden. De begroting van het planmatig onderhoud en dagelijks onderhoud is gebaseerd op deze plannen. Ook is de hoogte en jaarlijkse toevoeging van / aan de onderhoudsvoorziening gebaseerd op deze MJOPs. De geplande toevoeging aan de onderhoudsvoorziening is bepaald door uit te gaan van de gemiddelde kosten over een periode van 10 jaar. Met besluit 1534202 heeft er een herziening plaatsgevonden van de meerjaren onderhoudsplannen tot één voorziening gemeentelijke gebouwen. De voorziening van de Beemster wordt hiermee opgeheven in 2022, waarbij het restant wordt toegevoegd aan de nieuwe gemeente.

Voorziening bijdragen op basis van nota Prof

Doel en voeding: in diverse anterieure overeenkomsten (AO) is opgenomen dat de exploitant (privaat initiatiefnemer) op basis van het vastgestelde gemeentelijk beleid in de nota Planoverschrijdende ruimtelijke openbare faciliteiten (nota Prof) een bijdrage doet ten behoeve van de gemeentebrede bovenwijkse voorzieningen en ruimtelijke ontwikkelingen. De bijdragen worden gestort in de voorziening. Het huidige saldo is reeds bestemd voor de onrendabele top van de parkeergarage stadhuis.

Voorzieningen kostenverhaal
a. Voorziening kostenverhaal Sociale Woningbouw
Doel en voeding: dit betreft de voorziening kostenverhaal Sociale Woningbouw. In de raad van september 2019 (besluit 1482547 d.d. 26-09-2019) is deze voorziening ingesteld om de bedragen die van particuliere investeerders worden ontvangen, bijdragen zijn voor concrete investeringen. Dit is geen vrij geld. Deze bijdrage wordt gestort in deze voorziening. De aanwending zal plaatsvinden zodra de geaccordeerde investeringen worden gepleegd conform de lijst voor compenserende sociale woningbouw. Tot op heden zijn hier nog geen ontwikkelingen op geweest en is deze niet opgenomen in het overzicht.

b. Voorzieningen kostenverhaal parkeren Centrum

Doel en voeding: in de afgesloten anterieure overeenkomst (AO) is opgenomen dat de exploitant (privaat initiatiefnemer) een bijdrage is verschuldigd ter compensatie van het verloren gaan van een aantal openbare parkeerplaatsen. De ontvangen bijdragen zijn dus feitelijk geoormerkt. Het betreffen dus van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden (BBV art.44.d). In de raad van september 2019 (besluit 1482547 d.d. 26-09-2019) is deze voorziening ingesteld voor aanwendingen inzake parkeervoorzieningen in het centrumgebied.

c. Voorziening kostenverhaal mobiliteit & groen
Doel en voeding: dit betreft de voorziening kostenverhaal mobiliteit & groen. In de raad van september 2019 (besluit 1482547 d.d. 26-09-2019) is deze voorziening ingesteld om de bedragen die van particuliere investeerders worden ontvangen, bijdragen zijn voor concrete investeringen. Dit is geen vrij geld. Deze bijdrage wordt gestort in deze voorziening. De aanwending zal plaatsvinden zodra de geaccordeerde investeringen worden gepleegd conform de lijst voor compenserende mobiliteit en groen. Tot op heden zijn hier nog geen ontwikkelingen op geweest en is deze niet opgenomen in het overzicht.

Voorziening kostenverhaal infrastructuur Wagenweggebied
Doel en voeding: in de afgesloten anterieure overeenkomst (AO) is opgenomen dat de exploitant (privaat initiatiefnemer) een bijdrage is verschuldigd voor investeringen in de openbare ruimte waarbij een eventuele gemeentelijke voorinvestering terugverdiend kan worden.

Programma 10 Bestuur en concern

Voorziening wachtgeldverplichtingen bestuurders

Doel en voeding: de voorziening is bestemd voor de wachtgeldverplichtingen van voormalige bestuurders. Indien op enig moment een huidige bestuurder vertrekt, zal bepaald moeten worden in hoeverre de persoon recht heeft op wachtgeld, de hoogte van het wachtgeld en de termijn van het recht op wachtgeld. De som van dit geheel vormt de wachtgeldverplichting voor de gemeente. Financieel wordt deze verplichting verwerkt door het bedrag van de verplichting te storten in de voorziening wachtgeldverplichtingen ten laste van de algemene middelen.

Voorziening wachtgeldverplichtingen personeel
Doel en voeding: de voorziening is gevormd om te kunnen voldoen aan de wachtgeldverplichting (WW-uitkeringen) die ontstaat als een personeelslid wordt ontslagen. De voorziening wordt naar beste schattingen berekend en dient dekkend te zijn voor de achterliggende verplichtingen en risico's waarvoor die is ingesteld. De voorziening mag niet groter of kleiner zijn dan de geschatte omvang van de verplichtingen of risico's.

Voorziening civiele procedure ITD

Doel en voeding: deze voorziening is ingesteld ter dekking van het eigen risico in geval van een civiele procedure wegens het vermeend onterecht weigeren van een binnenplanse vrijstelling van een bestemmingsplan met betrekking tot de locatie Van IJsendijkstraat 403-409. Het saldo van de voorziening bedraagt € 50.000. Eventuele verdere vermogensschade voor de gemeente inzake onrechtmatig genomen besluiten, is gedekt door een verzekering.